Gweithdy 4. 21 Hydref, 12:30 - 13:30
Cyffredinol
Mae'r ddogfen yn mynegi dyheadau ac uchelgeisiau'r rhanbarth, ac yn cydnabod yr ardal fel un o'r lleoedd gorau yn y DU, ar gyfer cynhyrchu ynni carbon isel – sut mae rhoi camau ar waith i gyflawni hynny?
Sicrhau bod iaith y ddogfen yn gadarnhaol, adeiladol, ac yn tynnu sylw at y cyfleoedd i fod yn rhan o'r ateb, ac nid yn rhan o'r broblem.
Heriau Rhanbarthol
Angen mwy o bwyslais ar y swyddi newydd a fydd yn cael eu creu: nodi'r sgiliau, nodi'r swyddi, ac yna ysbrydoli pobl ifanc i fynd amdanynt; annog pobl ifanc i sefydlu a datblygu busnesau a bod yn rhan o'r cydweithio.
Mae angen ystyried priodoldeb y seilwaith presennol i ddosbarthu trydan i bob rhan o'r rhanbarth o ble bynnag y caiff ei gynhyrchu.
Ymddengys bod allyriadau trafnidiaeth ar goll sy'n gyfrannwr mawr.
Diffyg cyfeiriad at newid ymddygiad yn y ddogfen - her enfawr i berswadio'r boblogaeth i newid eu hymddygiad a meddwl am ddefnyddio ceir trydan a phympiau gwresogi a sut mae ynni'n cael ei ddefnyddio a'i werthu.
Her tai: llawer o ynni wedi'i wastraffu; angen cyllid ar gyfer gwell insiwleiddio; Mae EPC yn her ymarferol ac ariannol enfawr; diffyg adnoddau ar draws y rhanbarth.
Defnyddio/cynhyrchu ynni: sonnir am y môr, hefyd angen pwysleisio technoleg ynni môr a llanw (a'u heffaith ar leihau perygl llifogydd).
Mae ‘EV charging’ yn her ag yn gyfle.
Mae angen cryfhau'r elfen amaethyddiaeth; her defnydd tir yn allweddol.
Mae her o raddio prosiectau cymunedol, mae angen dadbacio materion rheoleiddio; newid meddylfryd.
Mae deall sut y gall y sector breifat gyfrannu yn her.
Amseru.
Cyfleoedd Rhanbarthol
Sicrhau bod iaith y ddogfen yn gadarnhaol, adeiladol, ac yn amlygu'r cyfleoedd i fod yn rhan o'r ateb, ac nid yn rhan o'r broblem
Mae heriau yn y maes hwn yn enfawr - angen eglurder ynghylch sut rydym yn gweithio ein ffordd drwy hyn.
Cwmnïau gweithredol arloesi – mae cyrraedd y ‘canol coll’ (h.w the ‘missing middle’ yr M o SME) yn gyfle; sut y gallwn ymgysylltu â hwy'n effeithiol?
Datblygu cadwyni cyflenwi lleol ar draws Gogledd Cymru fel bod pobl a busnesau yn cael y cyfle i weithio ar brosiectau yn eu hardaloedd; angen cymell cwmnïau lleol i chwilio am gyfleoedd a theimlo'n hyderus i wneud cais am y gwaith.
Cymell pobl ifanc yn ein hysgolion i ddilyn cyrsiau STEM a chyfleoedd a fydd yn deillio o hynny i ddilyn gyrfaoedd a chyfleoedd newydd yn y rhanbarth.
Gwella ansawdd, sgiliau a set-sgiliau arbenigol o weithwyr – rhagweld anghenion sgiliau ar gyfer economi carbon isel.
Mae angen i addysg fod ar waith ar bob lefel - rhagweld anghenion sgiliau ar gyfer economi carbon isel.
A oes ffordd i ddatblygwyr rannu gwybodaeth â Chyfoeth Naturiol Cymru? A fyddai datblygwyr yn ffynnu o rannu gwybodaeth o'r fath?
Gwella’r broses gydsynio – gwella’r broses benderfynu a’r llinell amser ar gyfer datblygiadau carbon isel/datblygiadau adnewyddadwy.
Bioeconomi – cyfle i ddefnyddio deunyddiau lleol newydd/naturiol (yn enwedig ym maes adeiladu); efallai y bydd cyfleoedd yma gydag amaethyddiaeth.
Blaenoriaethau Rhanbarthol - paratoi'r ffordd ar gyfer gweledigaeth 2040
Mae angen i REF fod yn gliriach ynghylch a beth yw'r cynnig, i annog diddordeb, sicrhau fod partneriaid yn rhan o’r REF, ac yn gweithredu (gan gydnabod ei bod yn anodd gwneud y REF yn berthnasol i bawb)
Nid yw'r rhan fwyaf o'r sector masnachol yn ymwybodol o REF, a'r hyn y mae'n ei olygu iddynt; Mae angen i REF ddiffinio buddsoddiadau ariannol/cefnogaeth.
Heb seilwaith digonol, ni ellir datgarboneiddio prosiectau ar draws ardaloedd gwledig; mwy o gefnogaeth i ynni lleol sy'n eiddo i'r gymuned.
Annog cwmnïau lleol i gydweithio a mynd am y cyfleoedd a ddaw yn sgil y datblygiadau arfaethedig.
Angen adeiladu'r seilwaith ffsiegol a rhithiol, i gadw sgiliau a diwydiannau yn y rhanbarth; heb y seilwaith cywir, ni fydd busnesau presennol yn gallu cynllunio ar gyfer y dyfodol pan fydd staff hŷn yn gadael neu'n ymddeol – cynllunio olyniaeth. Angen cynllun olyniaeth Rhanbarthol, a sicrhau nad yw talent medrus ifanc yn cael ei cholli.
Pwysigrwydd edrych ar yr hyn sy'n gyraeddadwy, a sicrhau ein bod yn cael buddsoddiad yn y rhanbarth, i sicrhau bod y gadwyn gyflenwi yn dilyn.
Dull cydnerthedd economaidd rhanbarthol cydgysylltiedig; angen bod ar lefel leol/ranbarthol a chenedlaethol (cyfeiriad at adroddiad y Sefydliad Materion Cymreig a oedd yn tynnu sylw at fylchau).
Cydnabod cyflymder y newid sydd ei angen – angen cyflymu datblygiad a chael pethau'n weithredol.
Mae rôl Llywodraeth Cymru yn hanfodol wrth hyrwyddo pethau ac alinio â rhanbarthau eraill yn y DU.
Datgarboneiddio trafnidiaeth – wedi'i hepgor ac mae angen ei gynnwys fel blaenoriaeth.
Gweithio i gadw busnesau ac i sefydlu busnesau newydd. Cadw'n lleol, cadw swyddi a lleihau'r gofyniad teithio.
Egwyddorion cydweithio rhanbarthol, ar gyfer y dyfodol
Mae’r REF yn eiddo i bawb ond, mae angen i rywun fod yn berchen ar y cynllun cyflawni. Mae gan Lywodraeth Cymru rôl hollbwysig i'w chwarae yma, law yn llaw â BUEGC a'r rhanbarth; gwerthfawrogi bod rhai elfennau tu hwnt i reolaeth Llywodraeth Cymru.
Pwysig sicrhau fod yr uchelgais yn cael ei chydnabod fel un i’w rhannu, i sicrhau perchnogaeth ar draws y rhanbarth (gan gynnwys y Gogledd Orllewin); rôl bosibl i'r BUEGC, i sicrhau dealltwriaeth a chydweithrediad llawn, gyda'r MDA a'r Gogledd Orllewin.
Gwella cysylltiadau band eang a ffonau symudol - gallai hyn gyfyngu ar weithgarwch ar-lein.
Nodi'r cyfleoedd i fusnesau, pobl a'r economi; cysylltu busnesau i gael economi gylchol llwyfan 'ap dêtio'?
Mae angen dileu'r gweithdrefnau a biwrocratiaeth.
Angen gweithio gyda ffocws, cyflymder a hygyrchedd, mae angen i hyn fod ar flaen y gad o ran gweithgarwch, gan wneud penderfyniadau'n gynnar a gweithredu'n gyflym.